Obchody 72. Rocznicy Bitwy pod Kuryłówką.
7 maja b.r. modlitwą za żołnierzy podziemia antykomunistycznego i ofiary pacyfikacji Kuryłówki dokonanej przez oddziały sowieckie rozpoczęto obchody 72. rocznicy bitwy pod Kuryłówką. Mszę w kościele parafialnym celebrował ojciec Władysław Lizuń.
Podniosły charakter wspólnej modlitwy nadawała obecność asysty wojskowej wystawionej przez 3 Batalion Inżynieryjny z Niska, liczne poczty sztandarowe, oddział Kawalerii Ochotniczej z Wierzawic w barwach 20 Pułku Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego. Oprawę muzyczną zapewniła Orkiestra Dęta Gminnego Ośrodka Kultury w Kuryłówce.
Po mszy uczestnicy uroczystości udali się na plac przed świątynią gdzie złożono hołd ofiarom wojny, w tym zamordowanym przez żołnierzy NKWD mieszkańców Kuryłówki w dniu 6 i 8 maja 1945 roku.
„Niebo lało rzęsiste łzy”, gdy oddział kawalerii oddał salwę honorową, a delegacje rozpoczęły składanie wieńców pod tablicami upamiętniającymi ofiary wojny. Następnie delegacja Ministerstwa Obrony Narodowej z dyrektorem generalnym Bogdanem Ścibutem i majorem Jerzym Witkowskim–uczestnikiem bitwy pod Kuryłówką wraz z przedstawicielami miejscowego samorządu udała się na cmentarz, aby złożyć kwiaty i zapalić znicze na grobach: Józefa Zadzierskiego „Wołyniaka” i Janiny Przysiężniak „ Jagi”.
Dalsza część uroczystości odbyła się na placu przed strażnicą Ochotniczej Straży Pożarnej w Kuryłówce. Tu pan Tadeusz Halesiak Wójt Gminy Kuryłówka przedstawił powyższy rys historyczny bitwy i powitał uczestników obchodów rocznicowych w osobach:
– Posła na Sejm RP pana Mieczysława Miazgę,
– Dyrektora Generalnego Ministerstwa Obrony Narodowej pana Bogdana Ścibuta wraz towarzyszącymi mu osobami,
– mjr. Jerzego Witkowskiego ps. „Puma” – Prezesa Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego, Oddział Beskid, uczestnika bitwy pod Kuryłów
– p. por. Henryka Atemborskiego ps. „Pancernik” – żołnierza Narodowych Sił Zbrojnych,
– ppłk. Leszka Stępnia –Wojskowego Komendanta Uzupełnień w Nisku,
– mjr. Bogusława Semprucha – z-cę Dowódcy, Szefa Sztabu Garnizonu w Nisku,
– pana Marka Śliża – Starostę Leżajskiego,
– pana Waldemara Szumnego – Przedstawiciela Marszałka Województwa Podkarpackiego,
– pana bryg. Józefa Kludysa – z-cę Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej
w Leżajsku,
– pana nadkomisarza Artura Wasiutę – z-cę Komendanta Powiatowego Policji w Leżajsku,
– pana Zbigniewa Markuta – Prezesa ŚZŻAK Koła Obwodu Nisko – Stalowa Wola,
– pana Marka Wróblewskiego – Prezesa Fundacji „KEDYW” z Jarosławia,
– pana Bogusława Ryznera – Prezesa Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia,
– panią Agnieszkę Wyczarską – Sekretarza Miasta Leżajska,
– Poczet Sztandarowy Wojska Polskiego – 3 Batalionu Inżynieryjnego z Niska,
– Poczet Sztandarowy Szwadronu Kawalerii im. 3 Pułku Ułanów Śląskich z Biszczy,
– Poczet Sztandarowy ŚZŻAK Koła Obwodu Nisko-Stalowa Wola,
– Poczet Sztandarowy Ochotniczej Straży Pożarnej im. Józefa Szczęsnego w Kuryłówce,
– Poczet Sztandarowy Ochotniczej Straży Pożarnej w Brzyskiej Woli,
– Poczet Sztandarowy Ochotniczej Straży Pożarnej w Kulnie,
– Poczet Sztandarowy Publicznego Gimnazjum im. Franciszka Kyci w Kuryłówce,
– oraz licznie przybyłych prezesów stowarzyszeń historycznych, miłośników historii, sympatyków ziemi kuryłowskiej i przedstawicieli organizacji młodzieżowych.
Pan Jerzy Przysiężniak bratanek legendarnego dowódcy, kpt. Franciszka Przysiężnika w imieniu Stowarzyszenia „Partyzanci Ojca Jana” odznaczył Medalami bitwy pod Kuryłówką Tadeusza Halesiaka, Romana Szałajko oraz dwóch członków Grupy Rekonstrukcji Historycznej im. Wojciecha Lisa ps. „ Mściciel” z Mielca.
Po oficjalnych uroczystościach odbył się koncert rapera Tadeusza Polkowskiego – zespół Tadek. Po czym wszyscy uczestnicy udali się na gorącą strażacką grochówkę.
Organizatorzy: Wójt Gminy Kuryłówka, Związek Żołnierzy NSZ, Muzeum Ziemi Leżajskiej składają podziękowanie wszystkim uczestnikom rocznicowych obchodów, a szczególne słowa podziękowania kierujemy do:
– Oddziału Kawalerii Ochotniczej z Wierzawic w barwach 20 Pułku Ułanów im. Króla Jana
III Sobieskiego,
– Grupie Rekonstrukcji Historycznej im. Wojciecha Lisa ps. „Mściciel” z Mielca,
– Szwadronowi Kawalerii im. 3 Pułku Ułanów Śląskich z Biszczy,
– Grupie Rekonstrukcji Historycznej „Wrzesień 39” z Jastkowic,
– Stowarzyszeniu Rekonstrukcji Historycznej „Partyzant” ze Stalowej Woli,
– Stowarzyszeniu Rekonstrukcji Historycznej „Rusal” z Mielca,
– Stowarzyszeniu Historycznemu „Prawda i Pamięć” z Mielca
– Związkowi Harcerstwa Rzeczpospolitej ze Stalowej Woli.
za nadanie odpowiedniej oprawy obchodom rocznicowym.
Ponadto w dniu 8 maja z Zespole Szkól w Kuryłówce odbyła się prelekcja nt. przebiegu bitwy pod Kuryłówką przeprowadzona przez pracownika naukowego IPN O/Rzeszów.
R.Sz.
Bitwa pod Kuryłówką 6 maja 1945 r. – rys historyczny
Z wystąpienia Tadeusza Halesiaka, Wójta Gminy Kuryłówka wygłoszonego podczas Uroczystych obchodów 72 rocznicy w dniu 7 maja 2017 r.:
Pod koniec lipca 1944 roku oddziały Armii Czerwonej zajęły okolice Leżajska. NKWD i kontrwywiad wojskowy dokonywał aresztowań żołnierzy Armii Krajowej, Narodowej Organizacji Wojskowej i przedstawicieli Delegatury Rządu na Kraj.
Pomimo represji przystąpiono do odbudowy konspiracyjnych struktur organizacji niepodległościowych.
6 lutego 1945 roku Kazimierz Marecki ps. „Żmuda” wydał rozkaz o wznowieniu działalność Okręgu Rzeszowskiego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, przy którym powołano Komendę Oddziałów Leśnych. 3 maja 1945 roku w Ożannie nastąpiła koncentracja oddziałów Narodowej Organizacji Wojskowej. Wśród żołnierzy byli dezerterzy z 2 Samodzielnego Operacyjnego Batalionu Wojsk Wewnętrznych, którzy zbiegli z Lubaczowa. Święto rozpoczęto mszą, którą odprawił ojciec Bartłomiej Głowacki z klasztoru Bernardynów w Leżajsku. Uroczystość obserwowała licznie zgromadzona ludność z okolicznych wsi.
Dezercja polskich żołnierzy z garnizonu lubaczowskiego wywołała zdecydowaną reakcję dowództwa wojsk sowieckich. Utworzono zbiorczy pułk NKWD, który podjął działania operacyjne już 1 maja 1945 roku, w tym samym czasie po zakończeniu uroczystości pierwszomajowych w Biłgoraju do lasu zbiegł kolejny oddział Wojska Polskiego – 3 Samodzielny Operacyjny Batalion Wojsk Wewnętrznych. W dniu 5 maja do Kuryłówki przybył zwiad NKWD poszukujący zbiegłych dezerterów. Podjazd Armii Czerwonej został ostrzelany poniżej kościoła parafialnego w Kuryłówce, po tym incydencie zebrał się sztab oddziałów leśnych celem omówienia dalszych działań. Wiadomym było, że Sowieci przyjdą w większej sile. Dowództwo miało dwa wyjścia: odejść za San lub podjąć walkę. Kapitan Franciszek Przysiężniak ps. „Marek”, pod wpływem silnej perswazji oficera politycznego Inspektoratu Rzeszowskiego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Tadeusza Kaczurby ps. „Tatar” postanowił podjąć walkę. Nazajutrz 6 maja 1945 roku około godziny szóstej do wioski podeszły od strony Kulna pierwsze oddziały sowieckie, które starły się z patrolem z oddziału „Majki”. Wobec naporu wroga patrol wycofał się.
Na polecenie kapitana Franciszka Przysiężniaka, oddział Bronisława Gliniaka „Radwana” zorganizował obronę w centrum Kuryłówki odpierając dwa ataki Sowietów. Do walki wprowadzono oddziały Stanisława Pelczara „Majki” i Franciszka Kazuba „Lisa”. O zwycięstwie polskich oddziałów zdecydował kontratak oddziału Józefa Zadzierskiego „Wołyniaka” na lewe skrzydło wojsk sowieckich. Walka w Kuryłówce trwała około 10 godzin.
Bitwa pod Kuryłówką przez lata wymazana z historii należy do największych zwycięskich bojów żołnierzy podziemia antykomunistycznego z Sowietami w 1945 r. W walce pod Kuryłówką strona Sowiecka przyznała się do straty 11 zabitych, 15 zaginionych i 9 rannych. Według strony polskiej Sowieci stracili w bitwie od 50 do 70 zabitych. Straty własne to 7 zabitych i 5 rannych. Niestety dostępne opracowania nie przytaczają nazwisk poległych polskich żołnierzy. Pierwszą ofiarą cywilną był Karol Kycia, który zginął w dniu bitwy tj. 6 maja. Po zakończonej bitwie oddziały Narodowego Zjednoczenia Woskowego odeszły za San, wioska pozostała osamotniona. Mając doświadczenie z lat okupacji większość mieszkańców opuściła zabudowania w obawie przed akcją odwetową. W wiosce zostały kobiety, starcy oraz nieliczni mężczyźni, którzy przygotowali według nich bezpieczne schronienia.
W dniu 7 maja 1945 roku Sowieci swoich zabitych pozabierali z pola walki, w między czasie do wioski podchodziło coraz więcej czerwonoarmistów.
8 maja sowieckie NKWD szczelnym kordonem otoczyło wieś. Żołnierze z rakietnicami i płonącymi pochodniami szli od domu do dom od stodoły do stodoły paląc wszystko. Spaleniu uległo 229 budynków mieszkalnych i 503 budynki gospodarcze. Zginęło 9 mieszkańców znanych z imienia i nazwiska.
Zginęli wówczas:
- Jerzy Buczko lat 48
- Mikołaj Bielak lat 65
- Stanisław Czapla lat 24
- Jan Czapla lat 64
- Franciszek Góral lat 65
- Jan Josse lat 74
- Michał Kostek lat 70
- Karol Kycia lat 25
- Julian Makara lat 38 i inni nieznani…
Uczcijmy minutą ciszy pamięć poległych w bitwie żołnierzy podziemia antykomunistycznego i zabitych mieszkańców Kuryłówki.
Szanowni goście, uczestnicy dzisiejszej uroczystości. Jak wspomniałem przez lata milczano na temat bitwy pod Kuryłówką, która rozegrała się na tych polach w dniu 6 maja 1945 roku. To wymowne milczenie przerwaliśmy w maju 2015 roku w 70. rocznicę Bitwy pod Kuryłówką. Dzisiejsze uroczystości organizujemy po raz trzeci i zapewniam, że będziemy je obchodzić corocznie.
GALERIA: http://gokkurylowka.pl/galeria/galeria-2017/gallery/72-rocznica-bitwy-pod-kurylowka-2017/
